پژوهش علمی همواره با نوعی مسأله یا مشکل آغاز می شود و هدف آن پیدا کردن جواب مسائل با استفاده از روش های علمی است. دشوارترین گام در فرایند پژوهش،مشخص کردن مسأله مورد مطالعه است.آنچه در مورد بیان مسأله پژوهش باید مورد توجه و دقت نظر قرار گیرد عبارتند از:
- اهمیت مسأله تحقیق:مسئله تحقیق وقتی دارای اهمیت است که:
- موجب فراهم کردن دانش در یک زمینه خاص شود
- کمک کند تا بتوان به تدوین نظریه پرداخت
- در جهت تکمیل و یا تعمیم نتایج تحقیقات قبلی باشد
- در پیشبرد روش شناسی تحقیق کمک کند
- بتواند درروشن ساختن برخی از مسئل مهم روز کمک نماید
- ملاک های انتخاب مسئله تحقیق:
گزینش مسئله پژوهش بستگی به ذوق،سلیقه،علاقه زمینه تخصصی و تجارب شخصی پژوهشگر داردمهمترین عاملی که در انتخاب مسئله پژوهش نقش اساسی دارد تمایلات و ارزش های معنوی خود پژوهشگر است.
- ویژگی های مسأله پژوهش:مسئله پژوهش.....
- باید رابطه بین دو یا چند متغیر را مورد پرسش قرار دهد
- باید روشن و بدون ابهام باشد و به صورت یک پرسش بیان شود
- باید حل شدنی و ازطریق روش های تجربی قا بل آزمایش باشد
- نباید نمایشگر یک موضوع اخلاقی باشد یا مسئل اخلاقی تولید کند
- باید یک دامنه محدود داشته باشد.
- ابعاد مسئله:در ابعاد مسئله باید به شناسایی مشکل،اهمیت مشکل،ضرورت مشکل،حدود و عوارض مشکل پرداخت . به عبارت دیگر ابعاد مسئله را باید مشخص نمود تا.....
- منجربه شناسایی مشکل شود
- اهمیت مشکل را مبرهن سازد
- ضرورت مشکل اشکار سازد
- بر اساس بتوان مشکلات مرتبط با مشکل اصلی را شناسایی و تفکیک نمود
- حدود مشکل(مرزبندی مشکل) شناسایی شود
- تا عوارض مشکل باز خوانی شود
- افراط و تفریط در مسئله:
اگر مسئله خیلی کلی باشد معمولا آنقدر مهم می شود که نمی توان آن را آزمود و از نظر علمی وجاهت بررسی ندارد هر چند ممکن است خواندن آن جالب باشد.از طرفی تعریف نباید بیش از اندازه اختصاصی و باریک شود که اهمیت خود را از دست بدهد و این کار به بهای مبتذل شدن آنها منتهی شود باشد در هر صورت هرچه مسائل یا فرضیه اختصاصی تر باشند ازمون پذیری آن ها روشن تر خواهد بود. بنا بر این باید بین اختصاصی بودن و کلیت به گونه ای مصالحه ایجاد نمود و این به تجربه پژوهشگر و مطالعه منتقدانه از مسائل تحقیقی بستگی دارد.
تدوین گزارش اقدام پژوهی
درطول زمانی كه از عمر تعلیم و تربیت مدرن می گذرد، رفته رفته بر دست اندركاران علوم تربیتی محرز گشته است كه تحقیقات دانشگاهی به تنهایی پاسخگوی مسائل و مشكلات عملی آموزش و پرورش نیستند. لذا این نقطه عطفی شد برای شروع نوعی دیگر از پژوهش كه بتواند مسائل واقعی محیط كلاس درس و آموزش را حل و فصل كند این نوع تحقیق همان اقدام پژوهی است. در فرایند اقدام پژوهی، خود معلم همزمان محقق و مجری یافته های پژوهشی است.
دراین نوشته كوتاه سعی شده است تدوین گزارش مربوطه، به صورت موجز و مختصر بیان گردد. امید است كه در راهنمایی همكاران علاقه مند به اقدام پژوهی، مفید واقع گردد.
عنوان
- تشکر و قدردانی ( تقدیر از همکاران و کسانی که به اجرای طرح شما کمک کرده و نقش داشته اند)
- فهرست مطالب ( عنوان مطلب و صفحه)
- چکیده گزارش ( در یک صفحه و مختصر)
- مقدمه ( توضیح کلی در مورد مسئله، چگونگی تشخیص مسئله، انگیزه محقق از تحقیق و اهداف او از انجام تحقیق)
- بیان مسئله ( شامل توصیف وضع موجود و اهمیت و ضرورت انجام تحقیق)
- شواهد یک ( شامل مدارک، دلایل، اسناد ، ارقام و اعدادی که وضع موجود را به طور ملموس و عینی تبیین کنند)
- گرد آوری اطلاعات (جمع آوری اطلاعات در مورد مشکل و مسئله به منظور شناسایی ریشه ها و علل پیدایش آن)
- تجزیه و تحلیل اطلاعات ( تعبیر و تفسیر داده های گرد آوری شده و استفاده از منابع علمی، صاحبنظران و همکاران و افراد درگیر با مسئله به منظور تبیین و علت یابی مشکل در راستای انتخاب راه حل آن)
- انتخاب راه حل یا راه حل ها ( یافتن راه حل یا مجموعه ای از راه حلها و انتخاب راه حل مناسب و قابل اجرا)
- اعتبار بخشی راه حل یا راه حل ها (بیان دلایل انتخاب و استناد به منابع مختلف جهت تایید راه حل های انتخابی)
- 
ادامه مطلب...
عوامل بسیار زیادی در جریان آموزش و یادگیری تآثیر دارد که طی روش های تحقیق مرسوم دانشگاهی قادر به کنترل آنها نیستند. هدف از پژوهش در تعلیم و تربیت فقط کسب دانش محض نیست،بلکه دانشی است که در عمل بتوان از آن استفاده کرد و در بهسازی محیط آموزشی مفید باشد .چنین هدفی را پژوهش های تربیتی دانشگاهی و مرسوم نتوانسته اند حاصل کنند .این پژوهش ها اطلاعات خوبی در اختیار گذاشته اند که می تواند الهام بخش معلمان باشد اما اکثر آنها قابل استفاده مستقیم توسط معلمان در کلاس های درس و محیط مدارس نبوده اند ،کلاس های درس دارای پویایی ویژه خود هستند و برای بهسازی امر آموزش و پرورش و اثر بخش کردن آن ،لازم است از روش های گوناگون پژوهش ،به ویژه پژوهش های مبتنی برعمل (اقدام پژوهی )بهره جست این روش ها را باید جست و تدوین کرد و در اختیار معلمان قرار داد . این مقاله با این رویکرد تهیه شده است .
ادامه مطلب...
اقدام پژوهی
در این نوع پژوهش ادعا بر آن است که نمی توان نظام های اجتماعی پیچیده را به اجزای کوچک تر تقسیم بندی کرد و هر کدام را جداگانه مورد بررسی قرار داد بلکه با مطالعه کلیت موضوع مورد تحقیق به درک عمیقی از آن نایل آمد. پیش فرض دیگر این نوع پژوهش این است که برای درک محیط های اجتماعی باید به نوعی اقدام عملی در قالب تغییراتی مختلف دست زد و آثار آن اقدام را مورد پژوهش قرار داد.
این نوع پژوهش با عناوین مختلفی نظیر پژوهش مشارکت جو، پژوهش بر مبنای همکاری، پژوهش آزاد،آموختن در عمل و پژوهش در محیط عمل نام گذاری شده است.
اقدام پژوهی ریشه در پدیدار شناسی اگزیستانسیالیسم هرمونتیک دارد یعنی پژوهشگران در پدیده مورد بررسی هم آن را مشاهده می کنند، و هم در تغییر آن مشارکت می کنند با این حال اقدام پژوهی یه شیوه های مختلفی از جمله مشاوره در فرآیند، کار میدانی بالینی، یادگیری در عمل، مشاهده مشارکتی، علم مبتنی بر عمل و ... انجام می گیرد.
ادامه مطلب...
اصطلاح اقدام پژوهی از دو واژه ی action به معنای اقدام یا عمل وresearch
به معنای تحقیق یا پژوهش تشکیل شده است.
ومترادفهای زیر برای آن به کار می رود:
پژوهش حین عمل
تحقیق درعمل
عمل پژوهی
پژوهش عملی
پژوهش کاری
ادامه مطلب...
